Zaczniemy dziś od truizmu – a mianowicie, że rozwój w każdej dziedzinie jest kwestią bardzo ważną, jeśli nie kluczową. I doprawimy sucharem - wszak nawet papier toaletowy wie, że aby żyć, trzeba się rozwijać. Ale rozwój w branży lektorskiej to sprawa tylko pozornie prosta – zwłaszcza, kiedy wyjdziemy już poza ramy podstaw takich jak dykcja, emisja głosu czy praca z tekstem. Co dalej? No właśnie.
Dalej może być... ściana, bo zdecydowana większość ogólnodostępnych materiałów, dotyczących rozwoju w zawodzie lektora, dotyczy jednak wyżej wspomnianych podstaw. Ściana może dotyczyć produkcji i postprodukcji dźwięku, jakości nagrań lektorskich, sprzętu i wielu, wielu innych kwestii. Dlatego dziś podpowiem Wam, jak ją przebić i kontynuować zdobywanie dalszych szlifów w naszym fachu. Oto siedem porad, które, moim zdaniem, warto uwzględnić w swoim rozwoju zawodowym.
1. Nagrywaj się tak często, jak to możliwe
Regularne nagrywanie się to podstawa w rozwijaniu swoich umiejętności lektorskich – oczywiście chodzi o nagrywanie się poza realizację zleceń. Po co? By ćwiczyć, podnosić pewność siebie, obycie z mikrofonem, świadomość swojego głosu i „oswajanie się” z nim. To pozwala nam szlifować warsztat, wchodzić na coraz wyższy poziom profesjonalizmu a więc – stawać się coraz lepszymi, coraz bardziej zawodowymi lektorami.
Każdego dnia jesteśmy odrobinę lepsi niż jeszcze dzień wcześniej, i choć z dnia na dzień ten proces może być niezauważalny, to wierzcie mi, że on cały czas postępuje. Każda godzina z mikrofonem przekłada się na odrobinę lepszy warsztat, większą pewność głosu, poprawniejszą dykcję – słowem, na lepszą jakość naszych nagrań. A lepsza jakość to większa liczba klientów, wyższe stawki, ale też większa świadomość siebie, poczucie, że jesteśmy dobrzy w tym, co robimy. A to jest bezcenne!
Oczywiście kiedyś nadejdzie moment, gdy regularne nagrywanie się przestanie być nam niezbędne do podnoszenia swoich umiejętności, jednak z doświadczenia mogę Wam powiedzieć, że ta chwila raczej nie nastąpi wcześniej niż po kilku-kilkunastu latach przed mikrofonem. Zresztą nawet wtedy możemy się czegoś nowego nauczyć, coś poprawić, wyeliminować drobne błędy, na które wcześniej nie zwracaliśmy uwagi. Dlatego regularne nagrywanie się idzie w parze z rozwojem – bez pierwszego nie będzie drugiego. I, jeśli chcecie być naprawdę dobrzy w tym, co robicie, nie zaniedbujcie systematycznego treningu z mikrofonem. Sami zdziwicie się, jak wiele to może zmienić w Waszym życiu zawodowym!
2. Konsultuj swoje postępy
Bardzo ważnym elementem rozwoju lektorskiego jest też stałe poszerzanie swojej wiedzy. Konsultacje indywidualne, audyty, warsztaty, szkolenia różnego rodzaju i na różne tematy – to wszystko pomoże nam zdobywać nową wiedzę z wielu zakresów warsztatu lektorskiego i poszerzać tę, którą już posiadamy. Ważna jest tu przede wszystkim informacja zwrotna, która często pozwala nam popracować nad tym, czego sami nie zauważaliśmy. Zawsze możemy nauczyć się czegoś nowego, dzięki czemu jutro możemy być przynajmniej odrobinę lepsi, niż jesteśmy dziś – i to hasło warto przyjąć sobie za maksymę.
Z tym punktem wiąże się kolejna ważna kwestia – pamiętajcie, by nie ograniczać się w zakresie źródeł wiedzy. Szukajcie wciąż nowych informacji, mentorów, osób, które mogą Wam pomóc się rozwijać w bardzo różnych kierunkach. Nikt nie jest alfą i omegą – ktoś, kto jest świetny w zakresie ćwiczeń dykcyjnych czy emisyjnych, może mieć braki w zakresie budowania marki własnej jako lektor – i tę wiedzę możecie uzupełnić w innych źródłach. To nie jest łatwe, ale też nowe źródła wiedzy pojawiają się regularnie – i zawsze warto z nich korzystać, choćby po to, by móc z nimi konfrontować swoją własną wiedzę czy móc z nimi polemizować, bazując na swoim dotychczasowym doświadczeniu lektorskim.
Konsultowanie swoich umiejętności i wiedzy z osobami na znacznie wyższym poziomie rozwoju lektorskiego to jedno, jednak nie można pomijać również poszukiwania wiedzy wśród osób na podobnym poziomie. Tu wspaniałe pole do nauki dają media społecznościowe, np. grupy branżowe i tematyczne. Często na forach tematycznych – choćby na naszej facebookowej grupie Lektorski Świat – znajdziemy ogrom informacji i wiedzy od osób, które zderzyły się w przeszłości z tym samym problemem, z którym my mierzymy się dziś, i są gotowe nam pomóc go rozwiązać. Takie miejsca mogą okazać się prawdziwą kopalnią przydatnych informacji i wskazówek, odnośnie bardzo różnych dziedzin rozwoju zawodowego w branży lektorskiej, i z pewnością warto z nich regularnie korzystać.
3. Obserwuj materiały tematyczne w social mediach
Pozostajemy w temacie mediów społecznościowych. Bądźmy szczerzy – na scrollowaniu Facebooka czy Instagrama spędzamy sporo czasu każdego dnia, więc czemu by nie poświęcić tego czasu na śledzenie kanałów branżowych?
Merytorycznych treści w zakresie rozwoju lektorskiego w mediach społecznościowych nie brakuje – ich jakość to odrębna kwestia, jednak, oddzielając ziarno od plew, naprawdę możemy znaleźć wiele materiałów, które pomogą nam się rozwijać. Kanały edukacyjne w zakresie pracy głosem i pracy lektorskiej nie są może fascynujące i błyskotliwe, ale z pewnością zapewniają nową wiedzę, mogą wskazać nowy punkt widzenia, pozwalają każdego dnia po okruszku zdobywać nowe umiejętności. Warto to wykorzystać, skoro już i tak social media są nieodłączną częścią naszego codziennego życia.
Chcesz wejść do świata lekorskiego i zbudować swoją karierę oraz niezależność finansową na pracy głosem w zaciszu własnego domu? Kliknij tutaj >>>
4. Rozwijaj się w zakresie budowania własnej marki lektorskiej
Bycie lektorem to nie tylko nagrywanie, postprodukcja, ale też – bądźmy szczerzy – biznes! W lektorstwie nie chodzi tylko o to, żeby świetnie czytać i nagrywać wysokiej jakości materiały w profesjonalnie zaadaptowanym studiu. Kwestie biznesowe są tak samo ważne, a często ważniejsze niż to, co wiemy o emisji głosu, dykcji itd. Dlatego kolejnym – naprawdę bardzo ważnym! – krokiem w naszym rozwoju lektorskim jest świadomość, jak wykorzystywać networking branżowy, zasięgi w social mediach, budować swoją markę własną, rozwijać się biznesowo i motywacyjnie.
Praca lektorska pod własną marką, zwłaszcza praca zdalna, budowanie wieloletniej strategii, która będzie nam przynosić pieniądze, to nie jest łatwy kawałek chleba. Trzeba to powiedzieć wprost – to systematyczna, długofalowa praca i naprawdę trzeba jej poświęcić sporo czasu, energii i zaangażowania. I nie zawsze będzie świetnie, nawet mimo tej pracy i zaangażowania. Dlatego hurraoptymizm nigdy nie jest dobrym pomysłem – należy mieć świadomość, jak wygląda rzeczywistość, że przed nami zarówno lepsze, jak i gorsze momenty. A mimo to nie możemy się poddawać i stale musimy tę pracę podejmować na nowo.
Budując markę własną jako lektor trzeba się nastawić na proces, który zajmie wiele tygodni i miesięcy, i który musi się toczyć równolegle do naszej „bazowej” pracy – czyli szlifowania umiejętności dykcyjnych, emisyjnych, nagrywania zleceń itd. Szukanie klientów, budowanie portfolio, praca nad social mediami, budowanie swojej pozycji w branży – to codzienna, żmudna konieczność, która nie przyniesie efektów z dnia na dzień, ale kiedy spojrzymy wstecz z perspektywy czasu – ten efekt będzie niezaprzeczalny.
5. Słuchaj audiobooków
Słuchanie materiałów lektorskich, takich jak właśnie audiobooki, to ważny element rozwoju branżowego, który przez wielu jest niesłusznie zaniedbywany. Mamy jakiś krnąbrny, zazdrosny opór przed słuchaniem innych (zwłaszcza lepszych od nas) głosów. A jednak regularne przysłuchiwanie się temu, jak interpretują inni lektorzy, pomaga nam się rozwijać od strony wykonawczej, ale też od strony słuchu fonematycznego – a budujemy go właśnie za pomocą osłuchiwania się z tym, jak pracują inni.
I tu ważna kwestia. Słuchajcie tych, którzy są od Was lepsi (bo to jest oczywiste), ale też tych, którzy są na niższym poziomie od Was i popełniają błędy, które Wy już wyeliminowaliście. To też jest kształcące i pozwala zwracać uwagę na to, czego należy unikać we własnej pracy. Obiektywne określenie punktu w rozwoju zawodowym, w jakim sami jesteśmy dziś, zawsze musimy budować w odniesieniu do innych, więc warto wiedzieć, jak nagrywają inni lektorzy, jak pracują, jakie popełniają błędy, na co zwracają uwagę. To także jest rozwój, a takie osłuchiwanie się bezsprzecznie pomaga nam poszerzać naszą wiedzę i umiejętności.
W ramach swojego rozwoju warto więc nie tylko słuchać podcastów lektorskich, ale też zainwestować w subskrypcje np. Audioteki, Virtualo, Storytel czy podobnych platform, co da nam dostęp do szerokiej bazy nagrań, czytanych przez różnych lektorów. A niejako w bonusie będziemy mieli możliwość zapoznania się z treścią wielu ciekawych książek, które być może pozwolą nam odkryć nowe obszary literatury, inspirując w czasie wolnym.
Z doświadczenia powiem Wam, że podczas takich poszukiwań możemy natrafić na zupełnie nieoczywiste sytuacje i różnego rodzaju perełki świata lektorskiego - jak na przykład seria książek napisanych przez kobietę, w pierwszej osobie rodzaju męskiego, a finalnie nagranych przez kobietę. To nie tylko spore wyzwanie i spore ryzyko ze strony wydawnictwa, ale też bardzo ciekawy zabieg marketingowy, który - przyznam - spotkałem po raz pierwszy. I choć miałem wątpliwości, po kilku minutach przyzwyczajenia, naprawdę dobrze się tego słuchało. Ryzyko najwyraźniej się opłaciło, bo książka wskoczyła szybko na listę bestsellerów.
6. Poznawaj innych lektorów
Budowanie relacji i networking branżowy to jedno, ale warto też poznawać sylwetki innych lektorów – zarówno tych aktywnych dziś, jak i pracujących w przeszłości. Dlaczego to ma znaczenie i jest dla nas rozwojowe? Bo pozwala nam – czasem między wierszami – wiele dowiedzieć się o rozwoju branży lektorskiej, o zmianach, jakie zachodziły na przestrzeni lat, pozwala nam „uchwycić ducha lektorstwa”.
Poznawanie sylwetek lektorów, którzy są swoistymi legendami i którzy budowali standardy obowiązujące w naszej branży – to często prawdziwa kopalnia bezcennej wiedzy! Warto czytać z nimi wywiady, obserwować kanały na YouTube, poświęcone takim osobom – to na przykład znany zapewne większości z Was kanał „Widzę Głosy”. Występujący tam lektorzy i aktorzy głosowi opowiadają nie tylko o swojej pracy, o tym, jak nagrywają, jak podchodzą do realizacji zleceń, jak sami się kształcą, ale też na przykład jak zdobywają zlecenia, jak udało im się podpisać ciekawy kontrakt – słowem, poznawanie ich historii może być rozwijające na naprawdę wielu, czasem nieoczywistych, poziomach.
7. Bądź na bieżąco z technologią i kwestiami biznesowymi
Rozwój w branży lektorskiej dotyczy nie tylko poszczególnych lektorów, ale też branży jako takiej – i jest to niezaprzeczalny fakt. Pojawiają się nowe technologie, jeszcze lepsze sprzęty, programy, wtyczki, sztuczna inteligencja – to wszystko ma wpływ na naszą codzienną pracę i warto pogodzić się z tym, że od tego rozwoju nie uciekniemy. Możemy albo za nim nadążać, albo zostać w tyle. A będąc na bieżąco z tym, co dzieje się w naszej branży, znajdujemy się automatycznie w kilku procentach najbardziej świadomych – zatem najszybciej rozwijających się - lektorów na rynku.
Owszem, można udawać, że umiemy już tyle, ile potrzeba, mamy warsztat, mamy dobry sprzęt, opanowaliśmy kwestie technologiczne na wystarczającym poziomie i teraz możemy osiąść na laurach. To kuszące, zwłaszcza, jeśli wyrobiliśmy sobie już w branży pewną renomę – w końcu rozpoznawalność oznacza, że jesteśmy wystarczająco dobrzy w tym, co robimy. I łatwo wtedy uznać, że już nie musimy się rozwijać. Otóż nie! Marka i rozpoznawalność to nie powód, by się zatrzymać – każda okazja do rozwoju jest dobra i z każdej warto korzystać.
Niedawno zresztą opowiadałem dość ciekawą historię na ten temat... Możesz przeczytać ją w tym artykule lub posłuchać w tym odcinku podcastu.
Zwłaszcza, że w naszej branży naprawdę wiele się dzieje – sami dobrze to wiecie, jeśli śledzicie chociażby technologiczne nowinki. Nie warto być w grupie tych lektorów, którzy udają, że ten rozwój nie następuje, byle tylko nie wyjść z własnej strefy komfortu i nie porzucić przekonania, że wiedzą i umieją już dość. Nawet, jeśli dziś są bardzo popularni i rozchwytywani, za jakiś czas mogą przestać tacy być – bo, mimo niezaprzeczalnych umiejętności i ogromnej wiedzy, przegrają z osobami, które stale się rozwijają i szukają nowych możliwości technologicznych, sprzętowych, biznesowych. Bycie na bieżąco to budowanie przewagi nad takimi lektorami – nawet, jeśli mają oni znacznie większe doświadczenie w branży.
***
I na koniec dodatkowy protip, jeśli chodzi o rozwój w branży lektorskiej. To miejsce w polskim internecie, które łączy w sobie wiele z powyżej poruszonych kwestii – chociażby osłuchiwanie się z pracą innych, poznawanie sylwetek lektorów, konsultowanie swojej pracy, bycie na bieżąco z newsami różnego rodzaju. Mowa o największym branżowym portalu, tworzonym przez lektorów i dla lektorów – PolscyLektorzy.pl.
Znajdziecie tam wywiady, nowinki technologiczne, całą kopalnię wiedzy z różnych dziedzin, skupionych wokół pracy lektora – a to tylko niewielka część zasobów, zgromadzonych na stronie. Dodatkowa, bardzo ciekawa dla początkujących lektorów opcja to Próba Mikrofonu – dzięki niej możecie na portalu zamieścić Wasze demo lektorskie, by inni mogli się na jego temat wypowiedzieć. Oczywiście coś takiego możecie też zrobić w naszej grupie Lektorski Świat, jednak w portalu zyskujecie dostęp do największego grona osób, które mogą nie tylko podpowiedzieć Wam, jak poprawić jakość Waszych nagrań, ale też na przykład zaproponować współpracę.
To tyle z mojej strony – oczywiście porad, dotyczących rozwoju lektorskiego jest znacznie więcej niż siedem, jednak od czegoś trzeba zacząć, a te są – moim zdaniem – najbardziej istotne, choć nie zawsze najbardziej oczywiste.
Treść artykułu pochodzi w większości z filmu na moim kanale. Obejrzysz go poniżej: